+0 بَگَن (Bəyən)
( سمت چپ مارک Roa این تاکسی داخل جدول مستطیل نوشته : " ویژه پارساباد" )
" مغان شهر " یا پارس آباد ؟
حسن راشدی ، بازنویسی:
اول خرداد ۱۳۹۵
سالهای زیادی از پیروزی انقلاب اسلامی نگذشته بود و یکی از همکلاسیهای دوران دبیرستانی‌ام تصدّی بخشداری پارس‌آباد را به عهده داشت، در آن زمان در نامه‌ای که از تهران برایشان ارسال کردم آدرس: آذربایجان شرقی ( آن زمان استان آذربایجان شرقی دو نیمه نشده بود و نام آذربایجان تاریخی که با نام تاریخی اردبیل عجین است بر روی استان امروزی اردبیل می‌درخشید) مغان شهر (پارس‌آباد) بخشدار محترم جناب آقای…» را بر روی پاکت قید کردم.
در نامه، بعد از سلام و احوال‌پرسی و بازگوئی خاطراتی از دوران دبیرستان، با بخشدار محترم درد دل کرده و نوشته بودم که دیگر نام "پارس‌آباد " که برگرفته از نام یک شخص و وابسته به دولت و دستگاه خاندان پهلوی ها بوده مناسب این شهر نیست و بهتر است نام این شهر با جایگزینی مناسب، با نام منطقه و تاریخ پر افتخار گذشته اش پیوند داشته باشد. از همین رو نام «مغانشهر» و یا هر نامی که برگرفته از نام تاریخی مغان باشد را برای نامگذاری این شهر پیشنهاد کردم.
از
آنجائیکه امروزه هم ، مردم مناطق همجوار وقتی می‌گویند به مغان می‌روم در ذهن اکثر
شنوندگان «شهر پارس‌آباد» تداعی می‌شود و با اینکه نام شهرستان گرمی، در اسناد و
مکاتبات رسمی و دولتی «مغان» ذکر می‌گردد امّا برای جلوگیری از هر نوع اشتباه و
اینکه با نام پارس‌آباد مغان اشتباه نشود در داخل پارانتز کلمه‌ی (گرمی) را قید می
کنند، لذا با توجّه به نام مغان که سابقه‌ی بس طولانی در منطقه دارد و حوادث
تاریخی زیادی هم در این منطقه روی داده و در اسناد تاریخی نیز این نام ثبت و ضبط
است شاید بهترین گزینه برای انتخاب نام شهری که از دل این آب و خاک برخاسته است
ترکیبی از نام «مغان» باشد.
پل معروف و قدیمی «خدآفرین» که سابقه‌ی آن به پیش از اسلام می‌رسد در این منطقه و بر روی رودخانهی «آراز» (ارس) زده شده که نام این پل با نام و کلمه‌ی «مغان» در تاریخ عجین است.
شروع پادشاهی نادرشاه به صورت رسمی و دعوت از صاحب‌منصبان و بزرگان و ریش‌سفیدان طوایف سراسر کشور به دشت مغان و برگزاری همه‌پرسی به سبک و روش آن زمان در مورد انتقال قدرت سلطنت از خاندان صفوی به وی در این دشت و امضا‌ء قراردادهای داخلی بین او و بزرگان کشور در این منطقه اهمیّت تاریخی نام «مغان» را دوچندان کرده و به تاریخ کشورمان پیوند داده است.
لشگرکشی آقامحمدخان قاجار به قره‌باغ و چگونگی عبور لشگریان از رودخانهی آراز و پل خدآفرین در دشت مغان در صفحات تاریخ ثبت و ضبط است، و هیچ درس‌خوانده‌ی دبیرستانی فراموش نمی‌کند جنگ خونین بین ایران و روس در دوره‌ی قاجار را که با فرماندهی و شجاعت عبّاس‌میرزا در دشت مغان و در منطقه‌ی آسلاندوز اتّفاق افتاده است .
اینها شمّه‌ای از تاریخ مغان است که به صورت اختصار و فهرست‌وار در اینجا آورده شد و الا نویسندگان و مورّخین ، کتابهای زیادی درباره‌ی این پهندشت حاصلخیز که زمانی زیبائی آهووانش زبانزد خاصّ و عام بود و ماجرای فولکولوریک «خان چوبان» و «سارا»یش با نام مغان گره خورده است نوشته اند و این ماجرای عاشقانه در شعر شعرا، آوای خوانندگان و ساز نوازندگان آذربایجانی هم مترنّم است.
با توجّه به سابقه‌ی تاریخی نام مغان، نامی که هم اکنون بر روی شهری که از میان این دشت زیبا و تاریخی سر بر آورده نهاده شده است هیچگونه انسیّت تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی و حتّی فرهنگی با منطقه ندارد و این نام زمانی که برای اولّین بار و در اوائل دهه چهل سد انحرافی بر روی رودخانه «آراز» ( ارس) با همکاری دولت شوروی سابق زده شد و اوّلین آبادی که در زیر نهری معروف به «نهر اوّل» برای کشت آبی زمینها برپا گردید ظاهرا با نام فامیلی مهندسی به نام مهندس پارسا که احتمالا برادر وزیر آموزش و پرورش آن زمان ( خانم فرّخ‌رو پارسا ) بود، گره خورده و " پارسا آباد " نامیده شد . یعنی روستایی که بنای آن به وسیله مهندس پارسا گذاشته شده است .
گذشت زمان و توسعه و ترقّی این روستای جدیدالتأسیس که در اندک زمانی تبدیل به شهری با اقتصاد پویا گردید، کم‌کم نام ترکیبی «پارساآباد» در زبان مردم محلّی نیز مخفف شده به «پارس‌آباد» تغییر نام یافت. من خود در تابلوهای دهه‌ی چهل به کرّات نام «پارساآباد» را به چشم خود دیده بودم و احتمال اینکه هنوز هم در بعضی اسناد و مکاتبات به جای «پارس آباد»، «پارساآباد» نوشته شود زیاد است.
با توجّه به این نام بی‌مسمّا، بهتر است مسئولین ، اعضای شورای شهر ، معتمدین و دست اندرکاران متعهّد این شهر با همیاری و همفکری هم، جهت تغییر این نام که برگرفته از نام شخصی از نزدیکان دربار پهلوی بوده اقدام نموده و با نهادن نام مناسب بر این شهر که با تاریخ و فرهنگ این منطقه همخوانی و هماهنگی داشته باشد وظیفه اسلامی و ملّی خودرا انجام دهند .
از طرفی نام «آباد» که در پسوند نام پارسا آمده است اصولاً برای نامگذاری دهات و ورستاها به کار می‌رود که شایسته‌ی این شهر آباد و در حال توسعه نیست. امروزه دیگر نام روستاهایی که با توسعه و ترقّی تبدیل به شهر شده‌اند و نام آنها منسوب به فرد با پسوند آباد نامگذاری شده است و یا با ترکیباتی وابستگی نام آن شهر به فرد و یا طایفه ی خاص نشان داده می‌شود با نام دیگری که منسوبیت خاصّ نداشته باشد عوض شده بهینه می‌شود. مثل نام «قلعه حسن‌خان» در نزدیکی تهران که نامی وابسته به یکی از خانهای دوران گذشته بوده تبدیل به نام دیگری شده و نام «حسین‌آباد» کرج که به «مهرشهر» برگشته است.
علاوه بر اینها حتّی نام شهرهایی که در زمان حاکمان پهلوی از نام بومی خود برگشته و نام وابسته به خاندان پهلوی پیدا کرده بودند به نام اصلی خود برگشته و با فرهنگ منطقه سازگاری پیدا کرده‌اند، مثل نام تاریخی «اورمیه» که رضائیّه شده بود و «سلماس» که شاپور بود و «بندر انزلی» که در زمان حاکمان پهلوی بندر پهلوی نامیده می‌شد.
لذا نام " پارساآباد = پارساباد= پارس آباد " که از نام فردی وابسته به خاندان پهلوی گرفته شده است لایق منطقه تاریخی مغان نیست که بر روی اقتصادی ترین شهر این منطقه باقی بماند و بهتر است این شهر با نامی چون " مغانشهر " و یا هر نامی که ارتباط تاریخی و فرهنگی با این منطقه داشته باشد نامیده شود .
ضمنا هنوز هم که هنوز است بر صندوق عقب بعضی از تاکسیهای این شهر مارک " ویژه پارساباد " را می توان دید که عده ای بدون آگاهی از گذشته این شهر تصور می کنند " پارس آباد " نام قدیمی و با سابقه این شهر بوده است .
( سمت چپ مارک Roa این تاکسی داخل جدول مستطیل نوشته : " ویژه پارساباد" )