+0 بَگَن (Bəyən)
حسن راشدی 28/12/1391
یئنی ایل بایرامی و باهار بارامی ایله باغلی آذربایجانین چئشتلی كند و شهرلرینده اؤزل مراسیملر و اینانجلار وار ، بو اینانجلارین بیر بؤلومو افسانه‌وی اینانجلاردیر .
بو افسانه‌وی اینانجلاردان بیری و اردبیل – گئرمی – موغان منطقه لرینده مشهور اولانلاردن ، ایل تحویل اولان زامان « كؤرپه اوشاغین قیزیل اولما » افسانه سی‌دیر كی ، من اونو اوشاقلیق چاغلاریندا ائشیدیب دوغرو بیر حادثه كیمی ساندیغیمدان ایندی‌ده اونون تصویری ذهنیمدن سیلینمه ییب .
« كؤرپه اوشاغین قیزیل اولماسی! »
« دئییرلر ، كؤهنه ایل قورتاریب یئنی ایل تحویل اولان زامان ، ائولرین قاباغیندا ، باغچالاردا ، باغلاردا و هر یئرده اولان بوتون آغاجلار ایل تحویلی زامانی بیر نئچه ثانیه ایچینده باشلارینی اگیب یئره ووروب یئنی‌دن قالدیرارلار ؛ آمما بو اتفاق هر كسین گؤزونه گؤرونمَز ، بئله بیر حادثه بیر كیمسه‌نین گؤزونه گؤرونَرسه و آغاجلار باشلارینی یئره ووروب قالدیران ثانیه لری گؤرَرسه ، او ثانیه‌لرین ایچینده او آدام هر بیر شئیی آغاجین آیاغینا آتیب آللاهدان ایستَرسه آللاه اونو وئرَر .
گونلرین بیر گونونده ، كؤهنه ایلین سونو و یئنی ایلین باشلانماسینا یاخین ، كندلرین بیرینده بیر یوخسول ار ایله آرواد ائولری‌نین قاباغیندا كؤرپه اوشاقلاری قوجاغیندا اوتورموش و یئنی ایلین باشلانماسینا یاخین اولدوغو حالدا بونلار یوخسول اولدوغلارینا گؤره بایرام گونلرینه بیر شئی آلا بیلمه دیكلرینه گؤره غم و كَدَر ایچینده ایمیشلر .
بئله بیر زامان، بونلار حَیَط‌لری‌نین قاباغیندا اولان آغاجین باشی‌نین اگیلمه‌سینی گؤرورلر ،فورصت الدَن گئتمه‌سین دییه و یوخسوللوقلارینا سون قویولسون دئیه ، آرواد ، قوجاغینداكی كؤرپه اوشاغینی تله‌سیك حالدا باشی اگیلمیش آغاجین آیاغینا آتیب «آللاهدان ایسته‌ییر بو اوشاق قیزیل اولسون ! » آللاه‌دا اونلارین ایستَك‌لرینی یئرینه یئتیریر و اوشاغی قیزیل ائدیر.
یوخسول ار ایله آرواد چوخ سئوینیر و كؤرپه اوشاقلاری آغیرلیقدا و اونون شكلینده قیزیلی گؤتوروب ائوه گلیرلر ، اونلار اوشاق شكلینده اولان بو قیزیلین قولوندان بیر تیكه آییریب ، آپاریب قیزیلچی بازاریندا ساتیب بایرام ملزوماتی و باشقا ایسته‌دیكلری شئی‌لردن بوللوجا آلیب ائولرینه گلیر و یوخسوللوقدان چیخیرلار .
نئچه آی بئله داوام ائدیر و بو یوخسول عائله داها زنگین اولورلار و ایسته‌دیكلری زامان قیزیلدان بیر تیكه ساتیب ایسته‌دیكلری قَدَر خرجله ییرلر .
بیر گون ار ، ائشیكدن ائوه گلَنده گؤرور آروادی آغلاماقدادیر ،سوروشور : « داها ایندی نه‌یه آغلاییرسان ، بیز یوخسوللوغو آرخادا قویوب زنگین عائله اولموشوق، آغلاماق داها كئچمیشده قالدی . آرواد ارینه دئییر : من ایندی داها یوخسوللوغوموزا آغلامیرام ، بلكه اوشاغیمیزی الدَن وئردیگیمیزه آغلاییرام ، او یوخسوللوق ، بوجور زنگینلیكدن داها یاخشی ایدی . بیز هانسی عاغلیمیزلا اوشاغیمیزی وئریب آلاهدان قیزیل ایسته دیك ؟!
هر گون كئچیردی ار ایله آرواد گؤردوكلری ایشلرینه پئشمان اولوردولار و اوشاقلارینی الدن وئردیكلرینه، گونلری آغلار كئچیردی . بیر گون ار ، آروادی‌نین بو قَدَر اوزولدویونو گؤروب دئدی : سن حاضیر اولارسان بو قیزیلدان ال چكیب ، یوخسوللوغا دؤزوب اؤز اوشاغینی یئنی‌دن قوجاغینا آلاسان ؟
آرواد دئدی : من بوندان آرتیغینادا راضی اولارام ، یوخسوللوق بوندان داها یاخشی دیر ، منیم اوشاغیم اولمایان یئرده قیزیلی نئیلیرَم ، آمما نئجه منیم اوشاغیم بیر داها قوجاغیما قاییدار ؟
كیشی دئدی : بیز ایشیمیزدن پئشمان اولدوغوموزا گؤره ، گَلَن ایل ، و یئنی ایل تحویل اولان چاغ یئنه او آغاجین آیاغیندا اوتوراریق ، بلكه آللاهین كؤنلونه رحم دوشدو و بیز، ایل تحویلی زامانی یئنه او آغاجین باشی‌نین اگیلمه‌سینی گؤردوك ، بئله اولورسا بو قیزیلی آتاریق او آغاجین آیاغینا ، آللاهدان ایسته‌ریك كی ، بیز قیزیل ایسته‌میریك بیزیم اؤز اوشاغیمیزی اؤزوموزه قایتارسین .
قیزیل اوشاق ، حقیقی اوشاق اولدو آمما ...!
ایشلریندن پئشمان اولان ار ایله آرواد گَلَن ایل و ایل تحویلی زامانی پریشان حالدا یئنه گئدیب اوشاقلارینی وئریب قیزیل آلدیقلاری آغاجین آیاغیندا اوتورموشدولار . اونلار قیزیلا تبدیل اولان اوشاق هیكلینی‌ده اؤزلری ایله گتیرمیشدیلر كی ،اگر آغاجین باشی‌نین اگیلمه‌سینی گؤردولر، آللاها یالوایب و آللاهدان ایسته‌سینلر كی ، بو قیزیلی آلیب اونون یئرینه اونلارین اوشاغینی اونلارا قایتارسین !
ایل تحویلی زامانینی گودَن اری ایله آرواد بیردن گؤردولر قاباقلارینداكی آغاج باشینی اگمَكده و یئره وورماقدادیر ، تئزلیكله قیزیل هیكلی آغاجین آیاغینا آتیب آللاها یالواراراق دئدیلر :
« ای آللاه! بیز بو قیزیلی ایسته‌میریك، بو قیزیلی بیزدن آل و بیزیم اوشاغیمیزی اؤزوموزه قایتار. آللاه‌دا اونلارین ایستَه‌گینی قبول ائدیب قیزیلی اوشاغا چئویردی ، اوشاق ، بیر یاشدا بؤیویوب آتا- آناسی‌نین قوجاغینا آتیلدی ، آمما اوشاغین بیر قولو یوخ ایدی ، آخی آتا – آناسی قیزیل اوشاغین قولوندان قوپاریب بازاردا ساتیب خرجله میشدیلر !»